IoT (Internet of Things) phát triển trong thành phố thông minh

Dưới đây là một số ví dụ và xu hướng tiêu biểu về cách IoT (Internet of Things) đang dần thâm nhập và ứng dụng trong đời sống tại Việt Nam, được trình bày thành từng đoạn rõ ràng, không kèm số thứ tự:

Thiết bị gia đình (Smart Home):
Nhiều hộ gia đình bắt đầu sử dụng các thiết bị thông minh như đèn chiếu sáng, máy điều hoà, camera an ninh, robot hút bụi có khả năng kết nối Internet và điều khiển thông qua ứng dụng di động hoặc trợ lý ảo (Google Assistant, Amazon Alexa). Một số doanh nghiệp trong nước cung cấp giải pháp nhà thông minh (như Bkav SmartHome, Lumi, Acis…) tích hợp cảm biến và trung tâm điều khiển, cho phép người dùng tùy chỉnh kịch bản (bật/tắt đèn, máy lạnh, đóng/mở rèm…) ở bất cứ đâu.

Quản lý đô thị thông minh (Smart City):
Nhiều thành phố và đô thị lớn (Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng…) đã và đang triển khai trung tâm điều hành thông minh (IOC – Intelligent Operations Center) để giám sát giao thông, an ninh, môi trường, quản lý dữ liệu từ camera, cảm biến… Hệ thống đèn tín hiệu giao thông, bãi đỗ xe thông minh, bảng điều khiển giám sát ngập úng, chất lượng không khí… được kết nối IoT, giúp các cơ quan chức năng chủ động xử lý và điều tiết.

Nông nghiệp thông minh (Smart Agriculture):
Ở các vùng nông thôn, trang trại hoặc khu canh tác quy mô lớn, nhiều mô hình “nông nghiệp thông minh” đã được áp dụng, như cảm biến đo độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng, chất dinh dưỡng trong đất… Từ đó, hệ thống tưới tiêu hay bón phân được tự động hoá. Người nông dân có thể theo dõi tình hình cây trồng, vật nuôi, kiểm soát dịch hại và nhận cảnh báo khi có vấn đề qua điện thoại di động, giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Giao thông và vận tải:
Một số doanh nghiệp logistics ứng dụng IoT để theo dõi lộ trình xe, kiểm soát nhiệt độ trong container lạnh, đo nhiên liệu và giám sát trạng thái hàng hoá. Người dân có thể sử dụng các ứng dụng theo dõi xe buýt hoặc gọi taxi/xe công nghệ (Grab, Be, Gojek…) với dữ liệu định vị thời gian thực, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại.

Y tế và chăm sóc sức khỏe:
Các bệnh viện, phòng khám lớn thử nghiệm sử dụng thiết bị đeo thông minh (wearables) để theo dõi nhịp tim, huyết áp, chỉ số vận động của bệnh nhân từ xa. Giải pháp Telehealth (khám chữa bệnh từ xa) kết hợp thiết bị IoT, giúp bác sĩ tiếp cận dữ liệu bệnh nhân, đưa ra chẩn đoán và điều trị kịp thời, đặc biệt hữu ích cho vùng sâu, vùng xa.

Bán lẻ và thanh toán thông minh:
Một số cửa hàng bán lẻ bắt đầu tích hợp IoT trong quản lý kho, giám sát hàng hóa, chống thất thoát. Các siêu thị cũng lắp đặt máy quét mã QR thông minh, hệ thống thanh toán điện tử (e-payment) tương thích với ví điện tử (Momo, ZaloPay…) hoặc ứng dụng ngân hàng, cho phép khách hàng mua sắm nhanh gọn hơn.

Công nghiệp và quản lý chuỗi cung ứng (Industry 4.0):
Trong các nhà máy, dây chuyền sản xuất, hệ thống cảm biến được lắp đặt để theo dõi hoạt động máy móc, phát hiện lỗi hoặc hao mòn sớm, từ đó tự động điều chỉnh tốc độ hoặc thay thế thiết bị phù hợp. Các kho bãi sử dụng cảm biến, RFID (Radio-Frequency Identification) và nền tảng IoT giúp tối ưu hóa việc lưu trữ, vận chuyển, quản lý hàng tồn kho theo thời gian thực.

Lĩnh vực năng lượng, môi trường:
Các dự án đo lường mức tiêu thụ điện, nước thông minh (Smart Metering) dần xuất hiện, cho phép người dùng theo dõi chỉ số qua ứng dụng, qua đó hỗ trợ họ tiết kiệm năng lượng hiệu quả. Nhiều địa phương lắp đặt cảm biến đo lường chất lượng nước, không khí, cảnh báo xả thải hoặc rò rỉ hoá chất…; người dân có thể tra cứu số liệu qua cổng thông tin, từ đó cùng chính quyền bảo vệ môi trường sống.

Hạ tầng viễn thông và kết nối 5G:
Sự phát triển hạ tầng 4G, 5G là tiền đề quan trọng để IoT mở rộng quy mô và hoạt động ổn định. Các nhà mạng lớn tại Việt Nam (Viettel, VNPT, MobiFone…) đã và đang triển khai nhiều gói cước, giải pháp IoT chuyên biệt cho doanh nghiệp và hộ gia đình. Kết nối 5G với độ trễ thấp và băng thông cao sẽ thúc đẩy những ứng dụng thời gian thực như robot, xe tự hành và giám sát y tế khẩn cấp.

Thách thức và cơ hội:
Việc triển khai IoT trên diện rộng làm gia tăng khối lượng dữ liệu cá nhân, tổ chức, đòi hỏi tuân thủ luật an ninh mạng và tiêu chuẩn mã hoá, xác thực người dùng. Nhiều địa phương còn thiếu hạ tầng số và vốn đầu tư để lắp đặt cảm biến, trung tâm điều khiển; kiến thức về thiết bị thông minh trong cộng đồng cũng chưa đồng đều. Tuy nhiên, với tốc độ đô thị hoá và hiện đại hoá, cùng sự quan tâm từ chính phủ và các nhà đầu tư, IoT tại Việt Nam được dự báo sẽ phát triển mạnh mẽ hơn nữa, trở thành động lực quan trọng trong nhiều lĩnh vực kinh tế – xã hội.